جلبکهایی میکروسکوپی و تک سلولی اند که بوسیله دیواره هایی احاطه شده اند .دیواره سلولی آنها حاوی مواد سلولزی است که در ابتدا با مواد سیلیسی کمپلکس تشکیل می دهند.تولید مثل جنسی و غیر جنسی دارند .بیش از 8000 گونه دیا تومه شنا خته شده اند. در آبهای شور و شیرین رود خانه ای ، در  خاک های نمناک ، سطوح نمناک گیاهی یا فت میشوند.نوع مهم سمی برای آبزیان و پستانداران دریایی Pseudonitzchia    نام دارد.

  3 )     Cyanophyceae            رشد سیا نوباکترها با عث می گردد که هپاتو توکسینی به نام Microcystin در آب زیاد شود.فا ضلا بها به خصوص فاضلا بهای  خانگی  که  دارای  غلظت بالایی  از نیتروژن و فسفات  هستند در افزایش سیانو باکترها  مو ثر می باشند.مصرف این آبها توسط حیوانات باعث مرگ ومیر آنها می شود.دو نوع سیا نوباکتر مهمی که باعث آلودگی می شوند  Microcystis aeroginosa  - Anabaena Floseaquae  نام دارند.

جلبکهای سمی در آب شیرین و شور
 1.      آب شیرین   
  تقریبا همه بلوم های آب شیرین به وسیله سیانو با کترها یا جلبکهای سبز آبی ایجاد می شوند.بلو م ها باعث برگشت پذیری و تغییر رنگ رود خا نه ها و یا کمبود موادی مثل اکسیژن می شود .عوامل محیطی مو ثر در بلوم : نور – دما – آب و هوا و فعالیتهای بشری است.
فعالیتهای بشری موثر در بلوم : 
   تغییرات فیزیکی  : ساخت سازه هایی مثل سد ها،دکلها و...         
آلودگی نوترینتی : فاضلابهای شهری ، روآنابهای شهری ،زهکشی آبهای حاصل از آبیاری که باعث افزایش  N,Pمی شود  . 
  جنسهای جلبکی سمی آب شیرین  Chrysochromulina  و Pseudonitzchia نام دارد.



1.      آبهای شور
        بیشترین و فراوانترین بلوم های جلبکهای جهان در اقیانوسهای گرم و غنی از نوتریت اتفاق  می افتد. سموم جلبکی حاصل از آنها ماهیان و نرمتنان و سخت پوستان را تحت تاثیر قرار می دهد، و در شناوری وتنفس و تغذیه آنها و حتی روی تغذیه حیوانات و مو جودات اهلی و و حشی اختلال ایجاد می کند. تو کسین تولید شده توسط ارگانیسمهای دریایی نسبت به سم و توکسین تولید شده در ارگانیسم آب شیرین شدید تر است.

به طور کلی دو نوع تر کیب سمی وجود دارد :
 1- نوع پپتیدی ( هپاتو توکسین ) :
یک توکسین ضعیف بوده که اثر کشندگی ضعیف داردو ممکن آسیب هایی را در کبد به صورت مزمن ایجاد کند . 
 2- نوع آلکالوئیدی ( نورو توکسین ) :
 نسبت به نوع قبلی قوی تر بوده و عموما دورۀ ناتوانی ایجاد شده توسط آن طولانی است.این سم در زمان کم اثر کشندگی خود را حفظ می کند .این سم بیشتر عصب و تنفس را در گیر می کند. 

خطرات اثر توکسینها
1-      اثر بر روی سلامتی مو جودات زنده : مثلا سمومی مثلBSP باعث ایجاد بیماری و مرگ در والها ، دولفینها و دیگر پستانداران دریایی و ماهیها می شود.
 2-    اثر روی اکو لو ژی (ایجاد تغییر دراکو سیستمها)

گو نه های جلبکی سمی آب شور  
   دینو فلاژله ها  Dinoflagelata : 
—  Alexandrium acatenela      
— Alexandrium excavatum 
 —  Alexandrium fundyense 
 — Alexandrium minutum       
 — Gambierdiscus toxicus 
 —Gymnodinium breve  
 —Gymnodiniumnagasakkiense       
   
     دیاتومه ها Diatom:  
— Pseudonitzichiaausteralis 
—Pseudonitzichia pseudodelicatissima     
—Chaetoceros convolute
—Chaetoceros concavicornis  
    

انواع دیگر Others: 
—Amphidinium cartera  
—Chatonella marina
—Chatonella antigua   
—Chrysochromulina polylepis
—Pfiesteria piscicida
—Prorocentrum minimum

شناخت برخی از گونه های مهم جلبکی مضر     1 ) Alexandrium    بلوم گونه های این جنس حالت مسمویت و سندرمی به نام psp را ایجاد می کندparalytic shellfish poisoning) ) که این سندرم برای انسان خطر ناک میباشد.این سم در ماهیان و shellfish ایجاد فلج عضله ای و گاهی باعث مرگ ماهیان و پرندگان و پستانداران دریایی می شود.وقوع این پدیده با دور شدن از ساحل وپیشروی به قسمت های دور از ساحل بیشتر می شود . محققین اعتقاد دارند که نوترینت های حاصل از منابع انسانی و بشری عامل اصلی ایجاد کننده بلوم است. Psp برای اولین بار در طول خط ساحلی در ایالت متحده امریکا قبل از هر جای دیگر روی داد.

  2 ) Chr ysochromulina : (Chrysochromulina polylepis )

این جلبک ازانواع بسیار مضر محسوب می شودو بیشترین آسیب را در سواحل نروژ  دارد به طوریکه باعث از بین رفتن تمام زیست و زندگی لایه های زیرین آب در شمال نروژ درسال1998 شده بود. بر خلاف  گونه های جلبکی دیگر که به نسبت N/Pدر دریا حساس می باشند  ، به طوریکه با افزایش این نسبت به مقدار کمی آهسته یا کاهش میابند ، ولی این گونه به تغییر این نسبت حساس نیست. این گونه می تواند بلو م های بسیار بزرگی را ایجاد کند که بیشتر در بهار و تابستان روی می دهد

.3 )  Gymnodinium : (  Gymnodinium breve)

این  گونه جزء قدیمی ترین گونه های سمی شناخته شده است که موجب مسمویت در shellfish ها می شود سندرم           نورو توکسینی به نام NSP(Neurotoxin shellfish poisoning) ایجاد شده که توکسین آزاد شده باعث مرگ ماهیان و بی مهره گان و پرنده گان و پستاندارن دریایی می شود .در سال 1880 مسمویت shellfishها در طول سواحل فلوریدا گزارش شد ودر سال 1916 او لین بیماری و مشکل تنفسی با شناخت این سندرم کشف شد.بلوم های آن به مدت طولانی ادامه می یابد به خصوص اگر این بلوم با افزایش نوترینت های منابع انسانی ایجاد شده باشد.توکسین های حاصل از آن به وسیله امواج پراکنده شده و مشکل تنفسی را در مو جوداتی که درآن منطقه زندگی می کنند ایجاد می کند.

 4 )  Pfiesteria : (Pfiesteria piscicidia  ) 
 این گونه هم یک داینو فلاژله سمی است که با خسارت هایی که روی ماهیان گذاشته است بررسی و شناسایی شده است .این گونه برای اولین بار در سال 1988 در امریکا شناخته شد. در خوریات هم بلوم سمی زود گذرو موقتی را ایجاد می کند، در سال 1990 در خوریات جنوب شرقی امریکا باعث مرگ حد اقل 30% از ماهیان در یک سال شده است.این سم بی حسی را در ماهیان باعث می شود و برای تغذیه در روی بافت ماهی یا درون جریان خون ماهیان جای می گیرد.شیوع سمی گونه خیلی کوتاه مدت است و بیشتر از چند ساعت ادامه پیدا نمی کند.تماس با انسان اثراتی مثل درد در ناحیه احشایی و شکمی و مشکلاتی از قبیل تنفس یا آلرژی و حساسیت پو ستی را ایجاد می کند و لی هرگز خطر مرگ را به همراه ندارند.

5 ) Pseudonitzchia : (Pseudonitzchia  australia ) 
دیاتومه فوق تولید سمی مثل اسید دومو ئیک و نرو توکسین می کند .سندرم ASP(Amnesic shellfish poisoning) را ایجاد می کند.در چندین مورد علائم نرو لوژیکی یا عصبی حدود 48 سا عت پس از خورده شدن shellfish های سمی در انسان بروز می کند .ببیشتر بلوم های آن وابسته به آلودگی نوترینت ها است ولی پدیده های طبیعی مثل تغییر در جه حرارت و حتی شوری می تواند در تولید این بلوم موثر است.

سندرم ها ی انسانی ناشی  از جلبکهای دریایی سمی
 —        Amnesic shellfish poisoning (ASP)  
—Ciguatera fish poisoning (CFP) 
—Neurotoxic shell fish poisoning (NSP)
—Diarrhetic shellfish poisoning (DSP )
— Paralytic shellfish poisoning (PSP)

  1-      Amnesic shellfish poisoning (ASP)
  در اثر شکوفایی بلوم Pseudonitzschia spکه سم دو موئیک اسید را ترشح می کند ایجاد می شود.از کشنده ترین سندرمهای ناشی از کشند قرمز می باشدکه در آن بیمار به اختلالات گوارشی و عصبی مبتلا می گردد. 24 ساعت پس از مصرف نرم تن آلوده اختلالات گوارشی به صورت ، تهوع-استفراغ-گرفتگی عضلات پشت- اسهال ظاهر می شود . 48 ساعت بعد اختلالات عصبی مثل ، گیجی- سردرد – مشکلات تنفسی وبی هو شی رخ می دهد.
  2-       (CFP) Ciguatera fish poisoning
  سندرمی که غالبا در اثر خوردن ماهیان نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری آلوده به سموم داینو فلاژله هایی ایجاد می شود مثل
:  Amphidinium carterae    
Gambierdiscus toxicus
Prorocentrum sp                    
  سموم مترشحه از این جلبکها   Cigutoxinو Maitotoxin نام دارد.بیشتر در ایالات متحده امریکا دیده می شود .علائم این سندرم به صورت ناراحتی های گواررشی ، عصبی و قلبی و عروقی ظاهر می شود.مدت درمان بیماری ممکن است هفته ها ،ماهها ، سالها به طول انجامد.با توجه به اینکه هیچ پاد زهری و یا دارویی برای در مان این سندرم وجود ندارد، فقط در مانهای حمایتی برای بیمار در نظر گرفته می شود.

   3-    (DSP )  Diarrhetic shellfish poisoning 
  عامل بروز این سندرم جلبک جنس Dinophysis می باشد که سم okadaic acid را ترشح می کند .علائم این سندرم به صورت نارسایی های گوارشی می باشد که 30 دقیقه بعد از خوردن نرم تن آلوده ظاهر می شود.این نوع مسمویت منجر به مرگ نمی شود و بیمار بعد از چند روز سلامتی خود را به دست می آورد. 
   4-   (PSP)  Paralytic shellfish poisoning
این مسمویت غالبا در شمال غرب اقیا نوس آرام و آلاسکا یافت می شود و از سندرم های کشنده و خطر ناک محسوب می شود .این مسمویت در اثر بلوم گونه های داینو فلاژله زیر ایجاد می شود
:  Gymnodinium catenatum
Alexanderium sp
Pyrodinium bahamense
سم کشنده این جلبکها Saxitoxin می باشد .تا سال 1977 علت مرگ 300 نفرو مسمویت 1750در سراسر جهان گزارش شده است.
 علائم این بیماری صرفا عصبی بوده ودر طی مدت 30 دقیقه تا 2ساعت پس از مصرف نرم تن ظاهر می گردد . نشانه های بالینی آن خارش ،سوزش اطراف دهان ،عدم تعادل ، گیجی ، خواب آلودگی و تب می باشد. 

کنترل :
بهترین زمان برای کنترل بلوم ، قبل از زمان تو سعه بلوم است .جلو گیری از ورود فاضلابها و پس ماند های حیوانی وروانابهای شهری ، جلو گیری از تغییر دمای بسیار خطر ناک در آب و کنترل میزان نسبت N/p  باعث کنترل بلوم جلبکهای سمی می شود.گاهی یک بلوم در مدت زمان کم باعث بالارفتن کدروت ، نوررسانی کم شده    که به دنبال آن چرخه فتوسنتزی و دیگر چرخه های زیستی در آب بهم خورده و زندگی موجودات به خطر می افتد. 


منابع : بهمنی ، معرفی برخی مسمومیتهای دریایی ناشی از آبزیان و تدابیر درمانی آنها.موسسه تحقیقات و آموزش شیلات ایران.پژومند و دیگران. 1373 ،تظاهرات اصلی و درمان بیماریها(مسمومیتها). انتشارات مرکز نشر اشارت. نبوی، ع.1385 ،اثرات زیست محیطی کشند قرمز. پایان نامه کارشناسی ارشد. دکتر هادی محمدی ، هیلاری و اریکا سوئل ، راهنمای شناسایی جلبک های آب شیرینNoji ,E.K;Kelen CD.1989 Manual of Toxicology emergencies. Year book medical . Publ.U.S.A