کشت چند گونه ای میگو(Shrimp polyculture)

کشت چند گونه ای میگو(Shrimp polyculture)
معمولاً کشت توأم آبزیان ،با هدف افزایش راندمان تولید در فضا ،سطح و منابع تغذیه ای در گونه هائی که از نظر تغذیه ای و رفتاری دارای تفاوت بوده و رقیب غذائی محسوب نمی گردند انجام می شود.
این جانوران ممکن است از یک جنس (Genus)باشند و یا برعکس امکان دارد از خانواده های(Family) مجزائی انتخاب شوند.نمونه بارز این نوع پرورش ،کشت چند گونه ای کپور ماهیان ،و یا کشت توأم کپور و میگوی آب شیرین (ماکرو براکیوم روزنبرگی)است که در ایران از روش های معمول پرورش در سیستم گرمابی به شمار میرود.
همچنین در دیگر نقاط جهان می توان از پروژه کشت توأم میگو وانامی با ماهی تیلاپیا گونه  Oreochromis niloticus نام برد که نتیجه آن کنترل بیماری لکه سفید ویروسی در سیستم بدون تعویض آب (Zero water exchange) در فصل سرد سال بوده است . اما پرورش توأم دو گونه میگو شاید از جمله روش های نوین آبزی پروری باشد که باید بیشتر تجزیه و تحلیل شده و جنبه های گوناگون مدیریت تغذیه ،بستر ،آب و ... در آن مورد توجه قرار گیرد.
در پروژه تحقیقاتی که توسط دکتر Nyan taw   در سال 2005 میلادی انجام شده ،پرورش چند گونه ای میگو با استفاده از دو گونه لیتو پنئوس وانامی و پنئوس مونودون صورت گرفته است .نتایج این مطالعه از چند دیدگاه جالب و قابل بررسی است و شاید بتوان در سالهای آینده در این حوزه شاهد پیشرفتهای بیشتری بود
.این دو گونه محیط زیست متفاوتی داشته(لیتوپنئوس وانامی مهاجر و پنئوس مونودون حفار است)، از نظررفتار تغذیه ای  و نیز میزان پروتئین جیره ، دارای اختلاف می باشند.
در این مطالعه ،از میگوهای وانامی SPF استفاده شده ولی میگوهای مونودون،به دلیل عدم دسترسی به نوع SPF این گونه، قبل از شروع پروژه از نظر آلودگی به انواع عوامل بیماریزای شناخته شده با اهمیت (نظیر WSSV، TSV، YHD وIHHNV)مورد تست PCR قرار گرفته وپس از منفی بودن نتیجه تست، در استخرها ذخیره سازی شدند.

سیستم پرورش :
سه تیمار جهت این پروژه در نظر گرفته شد و برای هر تیمار نیز دو استخر نیم هکتاری مشخص شد.
در واقع اجرای این پروژه در 6 استخر صورت گرفت که هر دو استخر به یک تیمار اختصاص داده شد.تیمارهای بر اساس تراکم به شرح ذیل انتخاب شدند :
1-  60 قطعه در متر مربع از گونه وانامی با 10 قطعه در متر مربع از گونه مونودون
2-  50 قطعه در متر مربع از گونه وانامی با 20 قطعه در متر مربع از گونه مونودون
3 -40 قطعه در متر مربع از گونه وانامی با 30 قطعه در متر مربع از گونه مونودون

	تیمار 10/60	تیمار 20/50	تیمار 30/40
	لیتوپنئوس وانامی	پنئوس مونودون	لیتوپنئوس وانامی	پنئوس مونودون	لیتوپنئوس وانامی	پنئوس مونودون
تراکم ذخیره سازی(pcs/ m²)	60	10	50	20	40	30
مساحت استخر(m²)	4400	4500	5300

جدول (1) تراکم ذخیره سازی و مساحت استخرهای مورد استفاده در پروژه

در هر 6 استخر از هواده های پاروئی استفاده شد .این هواده ها به ایجاد جریان گردش آب استخر کمک نموده و به این ترتیب مواد دفعی کف استخر در مرکز تجمع می یافت که در آنجا یک سیستم تخلیه مرکزی قرار داشت.پست لاروهای گونه مونودون بصورت مستقیم در استخرها ذخیره سازی شدند حال آنکه پست لاروهای گونه وانامی قبل از ذخیره سازی حدود 21 روز در استخرهای نرسری نگهداری شدند.

تغذیه :
برنامه ریزی تغذیه در ابتدا به دلیل تفاوت در نیاز پروتئین جیره در دو گونه امری دشوار بود . بعلاوه در رفتارتغذیه ای و محیط تغذیه گونه های وانامی و مونودون اختلافات نسبتاً چشمگیری وجود دارد(بعنوان مثال جیره غذائی میگوهای حفار در ساعات شب بیشتر در نظر گرفته می شود در حالیکه معمولاً در میگوهای مهاجر، جیره متعادل تر است).
از آنجا که پست لاروهای گونه مونودون قبل از میگوهای  وانامی  در استخرهای مورد مطالعه ،ذخیره سازی شده بودند،در یکماه اول پرورش ،38 تا 40 درصد پروتئین در جیره غذائی در نظر گرفته شد.این غذا پس از ذخیره سازی میگوهای گونه وانامی تا چند روز به عنوان غذای تقویتی به این گونه نیز داده شد. اما در دو ماه بعدی پرورش ،(ماه های دوم و سوم)غذا با میزان پروتئین جیره 28 تا 32 درصد استفاده شد تا هزینه تولید کنترل گردد.
با این حال پس از ماه سوم ،با ظهور برخی نشانه های کاهش رشد  در میگوهای مونودون ،به ناچار مجدداً نوع غذا تغییر کرد به نحویکه در ماه چهارم میزان پروتئین جیره مشابه ماه اول پرورش بود.
در تمام طول دوره پرورش ،میزان مصرف غذا توسط سینی های غذا دهی بررسی و مقدار غذای روزانه برآن اساس تنظیم می گردید.

شرایط محیطی :
  در طول دوره مطالعه پارامترهای با اهمیت محیطی (شوری،دما،PH، اکسیژن محلول،آلکالینیتی و شمارش کلنی های باکتریائی آب ) بطور مرتب بررسی و ثبت شده است. در این رابطه تمامی فاکتورهای یاد شده در محدوده مورد قبول قرار داشته و با پارامترهای اپتیمم پرورش میگو دارای مطابقت بود.

نتایج تولید :
با مقایسه نتایج پروژه با سوابق تولید بصورت تک گونه ای در منطقه ای که این مطالعه صورت گرفت، میتوان گفت در پروژه حاضر نتایج تا حد زیادی رضایتبخش بوده است .در این منطقه تولید میگو وانامی بصورت تک گونه ای بین 9 تا 16 تن در هکتار با 85 درصد بازماندگی در طول سال (دو دوره پرورش) بوده است. در همین مزارع تولید میگو مونودون بین 4 تا 6 تن با 50 درصد بازماندگی گزارش شده است .اما مجریان این پروژه عقیده دارند نسبت به تراکم کشت ،نتایج حاصله از این مطالعه مطلوب بوده و راضی کننده است.(جدول 2 و شکل 1).

شکل 1 : متوسط وزن میگوها در دوره اول پروژه پرورش چندگونه ای

	تیمار 10/60	تیمار 20/50	تیمار 30/40
	وانامی	مونودون	وانامی	مونودون	وانامی	مونودون
فاز اول پروژه
تعدادروز پرورش	100	120	100	120	107	127
متوسط وزن در هنگام صید(گرم)	16.95	27.5	16.44	26.48	18.29	23.48
FCR	1.34	1.38	1.53
درصد بازماندگی	89	97	93	98	91	84
رشد روزانه به ازاء هر قطعه لارو(گرم)	0.17	0.23	0.17	0.22	0.17	0.19
تولید در استخر(Kg)	4351	1380	3857	2621	3360	2995
تولید در هکتار(Kg)	9062	2759	7714	5241	6719	5989
فاز دوم پروژه
تعدادروز پرورش	102	123	104	125	105	107
متوسط وزن در هنگام صید(گرم)	14.7	34.20	14.2	28.9	15.5	25.5
FCR	1.51	1.66	1.67
درصد بازماندگی	100	65	93	66	89	68
رشد روزانه به ازاء هر قطعه لارو(گرم)	0.14	0.28	0.14	0.23	0.15	0.24
تولید در استخر(Kg)	4407	1111	3543	1911	2997	2618
تولید در هکتار(Kg)	8813	2222	7085	3822	5993	5235

جدول 2 : نتایج تولید در پروژه پرورش چند گونه ای میگو وانامی و مونودون در دوفاز مطالعه
این بررسی در دو فصل انجام شد تا از نظر زمانی دوره های پرورش بیشتری پوشش داده شود.نتایج کلی در فصل دوم نیز تقریباً مشابه بود با این تفاوت که بازماندگی گونه مونودون در این فاز، کاهش ولی متوسط رشد(ABW) این گونه به همان نسبت افزایش یافت.

بحث و نتیجه گیری:
شرایط بهداشتی دراین روش کشت چند گونه ای بدلیل اینکه یکی از گونه ها SPF و دیگری فاقد چنین خصوصیتی بود ، درطول مدت مطالعه(هرچند پیش از ذخیره سازی پست لاروهای مونودون ، تست PCR انجام شده بود) وضعیتی بحرانی داشت.اینکه درصد بازماندگی در گونه وانامی در هردو فصل و در تمام تیمارها تقریباً مشابه (و بالاتر از متوسط منطقه) ولی در گونه مونودون در فصول مختلف متغیر بوده ،شاید به همین دلیل باشد. به هرحال محققین همکار در پروژه در این مورد معتقدند باید این مطالعه با تغییرات بیشتر ی در آیتم های پرورش تداوم یابد تا دلیل اصلی مشخص شود.

تراکم ذخیره سازی نیز از جمله مواردی است که بر اساس نتایج مندرج در جدول نتایج در هر سه تیمارآن مناسب بوده و نشان میدهد در صورت انتخاب میزان مناسب در زمان مطلوب ،هردوگونه قادرند بصورت همزیست پرورش یافته و نتایج حاصله دلگرم کننده خواهد بود.
,

مقالات