حفاظت الکتریکی در تاسیسات آبزی پروری
تهیه کننده:مهندس کورش کُرد
با توجه به نوع کاردرمحیط های آبزی پروری ونزدیک بودن تاسیسات برق وآب بهم دیگرو شرایط کاری پرسنل در این محیط های بسیار مرطوب یا کاملا خیس مطالبی در رابطه با حفاظت الکتریکی وسیستم های ارت به شرح زیر تهیه و ارایه میگردد امید است با تمام دقت در ساده نویسی ،مورد توجه قرار گیرد.
خطاهای ناشی از جریان برق عمدتا" به سه دسته تقسیم میشوند:
1- اتصال بدنه که عبارت است از اتصال یک یا دوسیم از سیمهای جریان برق به بدنه دستگاه .
2- اتصال کوتاه عبارت است از اتصال دو سیم لخت که نسبت به هم دارای اختلاف پتانسیل الکتریکی یا ولتاژ می باشندبه یکدیگر مانند فاز به نول یا فازبه فاز.
3- اتصال زمین که عبارت است از اتصال یکی از سیم های حامل جریان به زمین .
خطا های ذکر شده به دوصورت کامل وناقص اتفاق می افتد . دراتصال کامل درمحل اتصالی مقاومت وجودندارد وجریان زیادی از این نقطه عبور میکند اما اگر اتصال ناقص باشد درمحل اتصال مقاومت وجود دارد بنابر این جریان خطا نسبت به حالت قبل کمتر است.درهر دو صورت این اتصالی ها بسیار خطرناک می باشند.
انواع حفاظت
1-حفاظت سیم ها و کابل ها :
با محاسبه دقیق مقدارجریان عبوری از سیم ها یا کابلها ونصب فیوز متناسب با آن در ابتدا وبعضادر انتها وبه همین نسبت نوع اتصالات ونحوه نصب وروش اجرای سیم کشی یا کابل کشی که بایستی مطابق با استاندارد وشرایط محیطی باشد در حفاظت سیم ها وکابلها بسیار با اهمیت می باشد.
2- حفاظت مصرف کننده ها و دستگاهای الکتریکی :
قسمت عمده مصرف کننده های سه فاز در مراکز صنعتی را موتورهای الکتریکی تشکیل می دهند .معمولا" جهت حفاظت موتورهای الکتریکی از مدارحفاظت موتور استفاده میشود این مدار موتور را در مقابل بار اضافی و همچنین اتصال کوتاه حفاظت میکند.بدین صورت که در اثر اضافه بار و یا دو فازشد ن موتور،جریان عبوری بیشتر از جریان نامی آن میشود ودر بی متال حراراتی بیش از مقدار تعریف شده تولید می شود که این حرارت بی متال کــــــه عضو حفاظت کننده حرارتی است،بالا رفته ودراثر تغییر فرم،بی متال به اهرم فشار آورده ومدارفرمان را قطع می کند.اگر خطاهایی مانند اتصال کوتاه در موتور پیش آید در اثر عبور جریان از بوبین حفاظت کننده مغناطیسی کلیداهرم آهنی بسرعت به سمت هسته بوبین جذب شده و کلید را قطع می نماید.
3- حفاظت اشخاص:
معمولا" ولتاژ بیش از 65 ولت وجریان های در حد چند میلی آمپر برای انسان خطرناک میباشد.
انواع حفاظت اشخاص
1-حفاظت توسط سیم زمین:
مجتمع ها و ساختمان ها از این نوع حفاظت استفاده می کنند.
الکترود زمین عبارت است از یک میله فولادی با روکش مس که در زمین کوبیده می شود و سیم زمین با بست مسی به آن متصل می شود.الکترودها به اشکال مختلف ساخته میشوند: الف : میله های مسی معمولا به قطر 16 میلیمترکه با چکش در زمین کوبیده می شوند این میله ها نوک تیزهستندکه فرو رفتن در زمین را آسان میکند.برای ایجاد ارت بیشتر یا کم کردن اهم ارت،پس از کو بیدن یک میله می توان میله دیگری به آن پیچ کرد و کوبیدن را ادامه داد تا میله با طول مورد نظر به دست آید.
ب : صفحه های مسی متصل به شمش مسی که در عمق 100 سانتیمتری یا بیشتر بصورت عمودی که با ریختن لایه های زغال ونمک اجرا میشود. اجرای این روش با زحمت بیشتری همراه است وبایستی میزان رطوبت زمین درنظرگرفته شود.
ج : استفاده از لوله های آب شهری در گذشته بسیار معمول بوده است ولی امروزه که بیشتر از لوله های پلاستیکی استفاده می شود این روش قابل استفاده نیست.
د : غلاف یا زره فلزی کابلهای زیر زمینی امروزه بیشتر به عنوان الکترود زمین و سیم زمین مورد استفاده قرار می گیرد. غلاف و زره کابل در پست ها به میل زمین یا نوترال متصل هستند. در این سیستمها در صورت اتصالی،جریان از غلاف یا زره عبورمیکند.
در بسیاری از موارد برای کاهش دادن مقاومت زمین از مجموعه میله ها استفاده می کنند و با اتصال الکتریکی آنها به یکدیگر آنها را به صورت الکترود واحد مورد استفاده قرار می دهند.اما نکته قا بل توجه این است که مقا ومت بین الکترود و زمین بستگی به مقاومت ویژه زمین دارد که خود بسته به جنس زمین و میزان رطو بت است.
2- سیستم حفاظت نول:
بصورت یک سیم جداگانه به بدنه تابلو یا دستگاه وصل میشود.کاربردآن در تا سیسات الکتریکی که در آنها دستگاه ها بصورت انفرادی به زمین وصل می شوند،می باشد و نباید برای دستگاههای دیگر از حفاظت نول استفاده نمود. چون با بودن مقا ومت کم جریان زیادی عبور میکند و در نتیجه اختلاف ولتاژ نسبتا" زیادی در روی تمام مصرف کننده های دیگر بین بدنه هادی آنها و زمین بوجود خواهد آمد.
3- حفاظت بوسیله عایق کردن:
تمام قسمتهایی که امکان اتصال با بدن انسان را دارد عایق می کنند که برای ساختمان ها اقتصادی نیست.