تغییر اندازه فونت:
 

مقالات

تیلاپیا مهمترین ماهی پرورشی در قرن 21
سعید نخله   ۱۳۹۱/۰۳/۱۳


 « تیلاپیا مهمترین ماهی پرورشی در قرن 21»
 
ترجمه و گرد آوری: سعید نخله (کارشناس شیلات )

درحال حاضر باتوجه به پیشرفت سریع صنعت آبزی پروری، افزایش میزان تولید انواع آبزیان اقتصادی و ماکول در سراسر دنیا با توجه به تقاضای روز افزون بازارهای مصرف، ضروری است که در کشور ما نیز به این صنعت توجه خاص شود تا ضمن برآورده کردن نیاز مصرفی داخل کشور، سهم بسزایی نیز در اشتغال پایدار و صادرات داشته باشد.
 در سالهای گذشته با پیشرفت صنعت آبزی پروری در نقاط مختلف کشور، تلاش شده است تا گونه های جدید نیز با توجه به مزایای آنها مانند رشد سریع، مقاومت به انواع بیماریها، هزینه کمتر پرورش و دیگر مزایای اقتصادی به مزارع معرفی گردند. در قسمت تکثیر و پرورش ماهیان، یکی از گونه های مناسب و سریع الرشد، ماهی تیلاپیا می باشد که در حال حاضر تکثیر و پرورش آن به سرعت در حال فراگیر شدن در دنیا می باشد. از نظر تاریخی اولین ملت هایی که به پرورش ماهی دست زدند چینی ها و مصری ها بودند اولین نوشتار در زمینه پرورش ماهی ، کتابی است که در حدود 2500 سال قبل در چین نگارش شده است و مصری ها نیز از حدود 2500 سال قبل از میلاد مسیح (ع) ماهی تیلاپیا را در استخرهای خاکی پرورش می دادند.
جنس تیلاپیا از اعضای خانواده سیچلیده و از راسته سوف ماهیان می باشد که دارای بدنی مستطیلی شکل با فلس های ریز می باشد و رده بندی آن در زیر آمده است:
 سلسله Animalia
شاخه Chordata
رده Actinopterxgii
راسته Perciformes
خانواده Cichlidae
جنس Tilapia

زیستگاه اصلی این ماهی شرق آفریقا بویژه کنیا و مدیترانه می باشد. ژاپنی ها بدلیل کمبود غذا تیلاپیا را از مالزی به کشور خود بردند و به عنوان گونه پرورشی معرفی کردند.
 تا سال 2002 بیش از یکصد کشور جهان (از جمله اغلب کشورهای همسایه ایران ) اقدام به پرورش این گونه کرده اند.

درحال حاضر ماهی تیلاپیا پس از کپور ماهیان دومین ماهی پرورشی از نظر میزان تولید در دنیا می باشد. براساس آمار فائو تولید سالانه تیلاپیا ناشی از کشت و صید از 1.16میلیون تن در سال 1997 به 2.5 میلیون تن در سال 2007 و به بیش از 3.2 میلیون تن در سال 2010 افزایش یافته است.

کشور چین بزرگترین تولید کننده ماهی تیلاپیا در جهان می باشد و بعد از آن کشورهای مصر، فیلیپین، تایلند و اندونزی قرار دارند. بزرگترین بازار مصرف تیلاپیای چین ، کشور آمریکا می باشد و پس از آن کشورهای مکزیک، آفریقای جنوبی و روسیه قرار دارد. میزان فروش ماهی تیلاپیا در جهان در سال 2000 معادل 1.744.000.000 دلار بوده که در سال 2010 به بیش از 5 میلیارد دلار افزایش یافته است.

اکنون مصرف ماهی تیلاپیا در سطح جهانی به سرعت رو به گسترش است. بعنوان مثال در حال حاضر این ماهی بعنوان وعده غذایی در خطوط هوایی ، مدارس ، بیمارستانها و حتی زندانها مورد مصرف قرار می گیرد به گونه ای که در کشور آمریکا بعضی از زندانها دارای مزرعه پرورش ماهی تیلاپیا می باشند.
 پرورش این ماهی بصورت همزمان با پرورش جلبک گراسیلاریا (Gracilaria) و میگو در برخی کشورها انجام می گیرد. (عکس 1)
 
تیلاپیا1


از محصولات جانبی تیلاپیا، ساخت انواع کیف و کفش از پوست این ماهی می باشد.(عکس 2)
تیلاپبا2


نمونه هایی از انواع بسته بندی ماهی تیلاپیا برای ارائه به بازار مصرفی:

تیلاپیا3


تیلاپبا4


مقایسه تیلاپیا با انواع دیگر گونه های پرورش:
تیلاپیا5


دوره پرورش این ماهی نسبت به قزل آلا و کپور کوتاهتر می باشد. ضریب تبدیل غذایی این ماهی 9/0 بوده وبازماندگی آن نزدیک 100% می باشد.

میزان خطرپذیری این ماهی پائین می باشد و نیاز به سرمایه گذاری اندکی دارد.
 حدود 75 تا 80% تولید تیلاپیای پرورشی در آسیا صورت می گیرد.
ماهی تیلاپیا در اصل جزء ماهیان آب شیرین و گرمابی می باشد اما با توجه به توانایی زیست در آبهای شور، اکنون بصورت گسترده در آبهای شور نیز پرورش داده می شود و در حال حاضر تیلاپیا نخستین گزینه آبزی پروری در آبهای شور می باشد. دمای مناسب برای پرورش تیلاپیا 30 – 25 درجه سانتی گراد می باشد و در دمای زیر 20 درجه رشد این ماهی کاهش می یابد.
 در جنوب ایران، یک جنس از تیلاپیا بنام ایرانوسیچلا (Irano cichla) شناسایی شده است که البته پرورش آن اقتصادی نیست.
 
ماهی تیلاپیا را می توان در آبهای شور پرورش داد اما این ماهی در آب شور قادر به تکثیر و زادآوری نمی باشد.
 این ماهی قدرت رشد خوبی را در انواع مختلف سیستم های پرورش مانند استخر خاکی تانک های بتونی ، قفس (Pen) پن از خود نشان می دهد.
 البته پرورش در تانک های بتونی هم از نظر مدیریت مناسبتر می باشد و هم به نیروی کار کمتری نیاز می باشد و عملیات تغذیه و صید نیز زمان بسیار کمتری را به خود می گیرد.
 
مهمترین گونه های تیلاپیا:
1- تیلاپیای آبیBlue Tilapia (oreodromis aureus
 2- تیلاپیای نیل(orechromis niloticus)
3-تیلاپیای موزامبیکی oreochromis mossamicus
4-وامی تیلاپیا Wami Tilapia
5- تیلاپیای قرمز Red Tilapia

یکی از ویژگی های این ماهی ، قابلیت پرورش آن با انواع میگو می باشد یعنی هم با میگوی آب شیرین و هم میگو ی آبشور. که این خود باعث ارزش افزوده برای پرورش دهنده شده و سود بیشتری نصیب پرورش دهنده می کند در حال حاضر در کشور تایلند پرورش توام ماهی تیلاپیا با انواع میگو رواج خوبی پیدا کرده در آبهای شیرین تا آبهای شور ppt 30 پرورش ایندو بخوبی انجام می گیرد. در دمای 30-25 درجه مطلوبترین رشد برای این ماهی مشاهده می شود و در دمای 17 درجه تغذیه متوقف می شود.

با توجه به اینکه ماهی تیلاپیا بیشتر با فیلتر کردن آب از فیتوپلانکتونها و زئوپلانکتونهای موجود در آب تغذیه می کند رقیب غذایی برای میگوها که از کف و بستر استخر تغذیه می کنند نمی باشد.
 
پروتئین لازم برای رشد این ماهی در دوره پرورش، از پودر ماهی و سویای موجود در جیره غذایی تامین می شود که همین امر باعث ارزانتر تمام شدن غذای مورد نیاز می باشد. درهنگام پرورش معمولاً اختلاف سایز بین ماهی ها دیده می شود که برای رفع این مشکل برداشت و صید تدریجی روش بسیار مفیدی می باشد چون با صید ماهی های درشت امکان برای رشد ماهیان با سایز کوچکتر فراهم می گردد.
 
یکی از معایب بزرگ این ماهی در هنگام پرورش، تخمریزی بیش از حد آن می باشد که خود باعث می شود ماهیان ریز و بی ارزش در استخر دیده شوند و استخر پرورش ارزش خود را از دست بدهد. یک راه برطرف کردن این مشکل استفاده از گونه های تک جنسیتی در هنگام پرورش می باشد.

بهترین گونه تیلاپیا برای پرورش، تیلاپیای نیلی می باشد که مشکل زاد و ولد و تکثیر بیش از حد و غیر اقتصادی را در استخرهای پرورش کمتر نشان می دهد. درحال حاضر پژوهشگران با استفاده از هورمون های جنسی گه از راه تغذیه به بچه ماهیان نورس تیلاپیا می دهند گونه های تک جنسیتی مناسب برای پرورش تولید می کنند .

برچسب : مقالات

میانگین امتیاز کاربران: 0.0  (0 رای)
برای نظر دادن ابتدا باید به سیستم وارد شوید. برای ورود به سیستم اینجا کلیک کنید.

۲۴ مهر ۱۴۰۳ ۰۳:۲۲