ضریب تبدیل غذایی و عوامل مؤثر بر آن در پرورش آبزیان
· ضریب تبدیل غذا چیست و چه اهمیتی دارد ؟
در پرورش آبزیان ضریب تبدیل غذایی یعنی اینکه برای تولید یک کیلو گوشت ماهی یا میگو چقدر باید به استخر غذا بدهیم .
* مثلاً مزرعه پرورش ماهی را در نظر بگیرید که در سال 100 تن ماهی تولید می کند و برای تولید
این محصول 130 تن غذا را مصرف کرده در اینصورت ضریب تبدیل غذا که با علامتF.C.R هم نوشته می شود معادل 3/1 است .
* توجه : در این محاسبه باید به رطوبت غذا توجه شود .
· اهمیت ضریب تبدیل غذایی :
در حرفه پرورش آبزیان مهمترین رقم هزینه های تولید مربوط به غذائی است که در استخرها ریخته می شود بطوریکه در پرورش ماهیان سردابی بین 70-50 درصد – در پرورش ماهیان گرمابی بین 50-40 درصد و در پرورش میگو هم بین 70 تا 50 درصد از هزینه های تولید مربوط به خرید غذا و یا اقلام غذایی هستند . بنابراین هرگونه کاهش ضریب تبدیل غذایی عملاً بمعنی افزایش سود پرورش آبزیان است .
· چه عواملی ضریب تبدیل غذایی را تحت تأثیر قرار می دهند ؟
1- کیفیت غذا : چه از نظر فیزیکی و چه از نظر شیمیایی می تواند بر ضریب تبدیل مؤثر باشد . مثلاً :
ü درصد پروتئین قابل جذب غذا و نسبت پروتئین آن و تعادل اسیدهای آمینه
ü کیفیت مواد بکار رفته در تهیه غذا
ü روش تولید غذا در کارخانه
ü شناوری یا غرق شوندگی غذا بسته به گونه پرورشی
ü پایداری غذا در آب
ü قطر دانه های غذایی باتوجه به اندازه دهان ماهی
ü ویتامین ها و مواد معدنی و بالانس آنها
2- فاکتورهای محیطی پرورش :
مهمترین فاکتورهائی که ضریب تبدیل غذا را تحت تأثیر قرار می دهند :
ü اکسیژن محلول در آب : ضریب تبدیل غذا را بشدت تحت تأثیر قرار می دهد .
ü استرس : در شرایط استرس غذاهای خورده شده هضم و جذب نمی شوند .
ü دمای محیط : هضم و جذب غذا در دمای اپتیموم بهترین بازدهی را دارد .
ü اجبار کردن ماهی یا میگو به مصرف انرژی یا حرکت در آب موجب هدر رفتن غذا می شود .
ü وجود موجودات ناخواسته ( رقبای غذایی ) در استخر .
3- مدیریت تغذیه : نقش مدیریت تغذیه هم به اندازه کیفیت غذا و آب مهم است . مثلاً :
ü دفعات تغذیه در روز : هرچه این دفعات بیشتر شوند بازدهی بهتر است .
ü محل های غذادهی و زمان غذادهی ثابت باشند .
ü دقت در محاسبه مقدار غذای روزانه موردنیاز استخر .
ü غذای فرموله شده اثرات بهتری نسبت به خوراک تک ماده ای ( مثل گندم ) دارد .
4- وضعیت سلامتی آبزی مورد پرورشی :
ü و بالأخره ماهی سالم با اشتهای خوب غذای خورده شده را بهتر هضم و جذب می نماید .
کلام آخر :
رعایت موارد یاد شده منجر به مصرف غذای کمتر می شود . در عمل این موضوعات
آنقدر اهمیت پیدا می کنند که دیده شده که دو مزرعه ای که تولید محصول آنها تقریباً هم اندازه بوده
یکی دوبرابر دیگری غذا مصرف کرده است . بنابراین توجیه اقتصادی پرورش آبزیان با این موارد ارتباط مستقیم دارد .
تهیه کننده : اداره امور آبزی پروری شیلات خوزستان